Mục lục
Để giúp việc trồng chăm sóc cây trở nên hiệu quả, nhanh chóng, cho ra năng suất cao nhất cần cân nhắc chọn giống, lên kế hoạch thời vụ trồng, chuẩn bị đất.
Có thể chọn giống cây cà phê chè (Arabica) hoặc cà phê vối (Robusta) tùy điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tại địa phương để đảm bảo sự phát triển tốt nhất:
Cà phê chè: cho giá trị kinh tế cao, được ưa chuộng nhưng chỉ thích hợp với những vùng có khí hậu mát, lạnh, độ cao 800-1500m, lượng mưa 1200-1900mm, ánh sáng tán xạ, đất dốc <200, độ xốp trên 60%, mực nước ngầm sâu hơn 100cm.
Cà phê vối: có khả năng chịu sự biến đổi thời tiết tốt, thích hợp độ ẩm cao, nhiệt độ từ 24-26°C, lượng mưa trung bình 2000mm. Các giống phổ biến loại này gồm TR4, TR9, Giống Hữu Thiên, Giống Trường Sơn TS5, Giống Thiện Trường.
Khi trồng, việc sử dụng cây giống ghép được khuyến khích hơn là sử dụng cây thực sinh từ hạt, vì chúng thường có khả năng chống chịu, sản xuất tốt hơn.
Thời vụ trồng nên thực hiện vào đầu mùa mưa, nhằm tận dụng lượng nước mưa, tiết kiệm chi phí, công sức tưới nước. Tuy nhiên, cần theo dõi, đảm bảo đất không ngập úng. Trồng cuối mùa mưa cũng được nhưng cần đảm bảo cung cấp đủ nước.
Để trồng cà phê thành công, đất cần có tầng đất mặt dày, cấu trúc tơi xốp, giàu chất dinh dưỡng để cây phát triển. Các loại đất như bazan, pooc phia, granit, gnei phiến thạch sét thường được ưa chuộng và được xem là lựa chọn phổ biến.
Trước khi trồng, cần cày bừa đất kỹ càng, loại bỏ cỏ dại, thực vật khác để tránh cạnh tranh dinh dưỡng, ánh sáng hoặc trồng cây họ đậu 3–4 vụ để cải tạo đất.
Trồng cây cà phê đúng kỹ thuật cần tuân thủ đầy đủ các bước gồm đào hố, bón lót, thiết kế lô trồng, tiến hành trồng, tưới nước và trồng dặm.
Thực hiện trước trồng 1 – 2 tháng, bằng cách cày đất hai lần ở độ sâu từ 30 đến 40cm, cả theo chiều ngang và dọc. Nếu đất xấu đào hố to và sâu hơn. Trong quá trình này, loại bỏ rễ cây còn sót lại và đốt chúng để ngăn chặn sự phát triển cỏ dại.
Khi đào hố, kết hợp bón lót với khoảng 10 – 15kg phân trùn quế cho mỗi hố rồi cho lại hỗn hợp đất vào, tưới nước để giữ đất ẩm, tạo điều kiện cây phát triển.
Thiết kế lô trồng độ dốc ít, từ 0 đến 150, tốt nhất khoảng 80, không vượt 200.
Mật độ trồng cây cafe sẽ tùy thuộc vào từng loại Arabica hay Robusta.
Sau khi đã đào hố trước đó, hãy sử dụng cuốc để đào lỗ lớn hơn kích thước bầu cây con (sâu 25–30 cm, rộng 15–20 cm). Xé túi bầu nhẹ nhàng, tránh làm hỏng và đặt cây vào hố, điều chỉnh cây đứng thẳng rồi lấp đất lại, nén chặt xung quanh.
*Trồng dặm
Khoảng 15 – 20 ngày sau trồng, nên kiểm tra vườn, thực hiện việc trồng dặm với những cây đã chết, yếu, không thể phát triển. Thao tác trồng giống như lúc đầu, cần hoàn thành trồng dặm khoảng 1–2 tháng trước khi mùa mưa kết thúc.
Để chăm sóc cây cà phê cho năng suất cao cần trồng cây che bóng, đai rừng chắn gió, vun bồn, tủ gốc, tưới nước, làm cỏ, cắt tỉa cành, bón phân, ngừa bệnh.
Do cây cà phê thích ánh sáng tán xạ nên việc trồng cây che bóng là cần thiết. Có 2 kiểu trồng cây che bóng là tạm thời (bằng cây muồng hoa vàng, đận săng giữa hàng cà phê) hoặc lâu dài (bằng cây đậu, khoảng cách 5 – 6m, tỉa bớt khi cây lớn).
Để giảm thiệt hại do tác động gió, dịch hại nên thiết kế kế đai rừng chắn gió xung quanh các lô cà phê. Diện tích đai rừng trồng chiếm 9m, không vượt quá 15% tổng diện tích đất trồng và trồng hướng song song hoặc lệch 600 so hướng gió.
Lựa chọn các loại cây không phải là mục tiêu của sâu bệnh hại cho cây cà phê, có rễ cội sâu và tăng trưởng nhanh. Ngoài ra, có thể trồng thêm các loại cây ăn quả khác ở bên rìa rừng để tăng thêm thu nhập (như xoài, mít, nhãn...).
Sử dụng cuốc vun đất xung quanh gốc cây và tạo ra các rãnh nhỏ quanh tán cây giúp giảm tối đa xói mòn đất, hạn chế việc đất bị rửa trôi đi trong mùa mưa.
Dùng rơm rạ khô, lá mía, cỏ khô để tủ gốc, giữ khoảng cách 5–10 cm và phủ đất lên để giữ nguyên liệu, giữ ẩm, ngăn chặn mọc cỏ dại, tạo nguồn dinh dưỡng cho cây. Lưu ý: Trong mùa khô, cần phòng ngừa cháy do các nguyên liệu dễ bắt lửa.
Tùy điều kiện thời tiết, đặc điểm địa hình, tưới nước sạch, không ô nhiễm từ 3–4 lần trong mùa khô, điều chỉnh lượng nước theo giai đoạn phát triển của cây.
Làm sạch cỏ 5 – 6 lần/năm theo băng dọc theo hàng cây cà phê cho vườn kiến thiết cơ bản. Đối với vườn vào giai đoạn kinh doanh, làm cỏ từ 3 – 4 lần/năm.
Mỗi năm, đầu mùa khô, việc làm sạch cỏ dại xung quanh vườn cà phê là cần thiết để ngăn cháy. Bà con cần không nên sử dụng các chất hóa học để diệt cỏ.
Thực hiện cắt tỉa cành nhằm kiểm soát các cành còi, cành tăm, vô hiệu, sâu bệnh, cành gần sát mặt đất làm ảnh hưởng đến hình dáng, tạo không gian thông thoáng. Hãm ngọn để kiểm soát chiều cao, tạo điều kiện thuận lợi cho chăm sóc, thu hoạch.
Bón lót: Tùy tình trạng đất, điều chỉnh từ 1,5–2 kg phân bón hữu cơ/hố và giữ ẩm.
Bón thúc:
Đối với vườn cà phê tái canh hoặc cây suy kiệt, nên tăng lượng phân bón bổ sung khoảng 1 – 1,2 kg ở các thời kỳ tương ứng.
Trong quá trình chăm sóc cây cà phê, sâu bệnh là vấn đề không thể tránh khỏi, gồm sâu đục thân, mọt đục cành, rệp vảy, và nhiều loại bệnh khác.
Để phòng trừ, cần tuân thủ kỹ thuật trồng và chăm sóc, hạn chế sử dụng hóa chất và phân vô cơ để tránh làm mất cân bằng sinh thái. Sử dụng cây giống ghép và phân bón hữu cơ là giải pháp hiệu quả, đồng thời, khi cây đã nhiễm bệnh, nên sử dụng phân hữu cơ để điều trị, tránh hóa chất gây hại cho môi trường và đất đai.
Một cây cà phê được trồng cần trải qua nhiều giai đoạn. Để đảm bảo đạt năng suất cao, chất lượng, đáp ứng yêu cầu quá trình rang gia công cà phê, cần có sự chăm sóc kỹ càng, áp dụng các kiến thức kỹ thuật sâu rộng, chuyên nghiệp